Για την Ευρωπαϊκή Δύναμη Πολιτικής Προστασίας
(με αφορμή μια πρόταση ψηφίσματος στο Ευρωκοινοβούλιο)
του Ηρακλή Οικονόμου
(αδημοσίευτο
κείμενο, στάλθηκε στο Τμήμα Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Συνασπισμού τον Αύγουστο
του 2008).
Το παρών σύντομο σημείωμα φιλοδοξεί να αποτελέσει συμβολή σε μια συζήτηση
που θα έπρεπε να είχε ήδη αρχίσει, γύρω από τη στάση της Αριστεράς μέσα στο
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έναντι της πολιτικο-στρατιωτικής ολοκλήρωσης της
Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.). Αφορμή για τη συγγραφή του στάθηκε η έγκριση από το
Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο της απόφασης P6_TA(2008)0304 της 19ης Ιουνίου 2008, με
θέμα την "αύξηση της ικανότητας της Ένωσης στην αντιμετώπιση
καταστροφών".[1] Το
ψήφισμα βασίστηκε στην εισήγηση – πρόταση ψηφίσματος B6-0303/2008 της 13ης
Ιουνίου 2008, την οποία συνέταξε ο ευρωβουλευτής του Συνασπισμού Δημήτρης Παπαδημούλης.[2]
Με μια προσεκτική ανάγνωση μπορούν να επισημανθούν κάποια άκρως
προβληματικά σημεία της εισήγησης του Έλληνα ευρωβουλευτή, η οποία:
1) Αποφεύγει τον οποιοσδήποτε ορισμό της έννοιας "καταστροφή",
επιτρέποντας έτσι την ευρεία ερμηνεία του όρου και περιλαμβάνοντας σε αυτόν
τόσο φυσικές καταστροφές, όσο και ανθρωπογενείς. Αυτή δεν είναι μια αθώα επιλογή, καθώς
διευρύνει το πεδίο εφαρμογής της πρότασης. Με μία ευρεία ερμηνεία του όρου
«καταστροφή» επιτρέπεται η επέκταση των σχετικών μέτρων σε περιπτώσεις
τρομκρατικών επιθέσεων, πολεμικών επιχειρήσεων, μετακινήσεων πληθυσμών, κλπ.
2) Ενθαρρύνει την περαιτέρω ανάμειξη και επέμβαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης
στον αναπτυσσόμενο κόσμο και στις γειτονικές χώρες, με πρόσχημα την πρόληψη
καταστροφών (παρ. 4, 6 της πρότασης ψηφίσματος). Αυτή η αναφορά αντικατοπτρίζει
μια κεντρική επιλογή των πολιτικο-στρατιωτικών ελίτ της Ε.Ε.: τη διεύρυνση της
ατζέντας ασφαλείας μέα στην οποία νομιμοποιείται να δρα η Ένωση. Αυτή η επιλογή
εμφανίζεται ξεκάθαρα στην Ευρωπαϊκή Στρατηγική Ασφαλείας, η οποία κάνει λόγο
για την ανάγκη ανάληψης προληπτικών μέτρων ασφάλειας εναντίον τρίτων χωρών και
απειλών.[3]
3) Νομιμοποιεί την τεράστια βιομηχανία "ασφαλείας" που έχει ήδη
στηθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο και περιλαμβάνει εφαρμογές όπως το κοινοτικό
πρόγραμμα έρευνας για την ασφάλεια (FP7), διαστημικές εφαρμογές όπως τα
προγράμματα Galileo και GMES, προγράμματα επιτήρησης συνόρων, ανάπτυξης
εναέριων μη επανδρωμένων οχημάτων κλπ. (παρ. 9). Άμεσος αποδέκτης των
οικονομικών πόρων που προβλέπονται για αυτά τα προγράμματα είναι η ευρωπαϊκή
βιομηχανία όπλων, καθώς αυτή έχει επεκταθεί σε μια σειρά πολιτικών τεχνολογικών
εφαρμογών.
4) Ζητά τη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Δύναμης Πολιτικής Προστασίας, ενός
μηχανισμού επέμβασης της Ε.Ε στο εσωτερικό τρίτων κρατών (παρ.7). Η αποστολή
αυτής της Δύναμης παραμένει τελείως ασαφής, αλλά ο προσανατολισμός της
περιλαμβάνει επεμβάσεις εκτός των συνόρων της Ε.Ε, όπως προβλέπει και η Έκθεση
Μπαρνιέ “Europe Aid”.[4]
5) Αναπαράγει το σύνολο της κυρίαρχης στους κύκλους της Ε.Ε. φιλολογίας
περί κινδύνων, απειλών και διακινδύνευσης (παρ. 5). Αυτή η φιλολογία
χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο
και το Κοινοβούλιο για την εισαγωγή νέων μέτρων εσωτερικής ασφάλειας και
εξωτερικής προβολής δύναμης. Οι απειλές παρουσιάζονται από την κυρίαρχη
ρητορική ως ολοένα και περισσότερο ασαφείς και πανταχού παρούσες, δημιουργώντας
ένα ιδεολογικό πλαίσιο νομιμοποίησης των μηχανισμών ελέγχου πληθυσμών και
κρατών μέσα και έξω από την Ε.Ε.
6) Αγνοεί την άμεση σύνδεση πολιτικών και στρατιωτικών μέτρων που προωθεί η
Ε.Ε., προσδίδοντας στην προβολή ισχύος εκ μέρους της έναν ανθρωπιστικό και
«αναγκαίο» χαρακτήρα. Η ενότητα πολιτικών και στρατιωτικών μέσων είναι μια
βασικότατη αρχή, πάνω στην οποία έχει οικοδομηθεί η Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και
Ασφάλειας, η οποία διακηρύσσεται σε κάθε επίσημο κείμενο της Ε.Ε. για την
ασφάλεια από το 1999 και μετά. Άρα, η επίκληση του πολιτικού χαρακτήρα των
μέτρων της πρότασης Παπαδημούλη είναι άστοχη, εφόσον αυτά τα μέτρα υπάγονται σε
ένα ευρύτερο πλαίσιο μέσω του οποίου προωθείται η ταχεία στρατιωτικοποίησης της
Ε.Ε.
Από τα παραπάνω σημεία, γεννιούνται κάποιες βασικές απορίες:
- Υπήρξε η οποιαδήποτε εσωτερική
συννενόηση μεταξύ του κ. Παπαδημούλη και του Συνασπισμού κατά τη συγγραφή της
εισήγησης;
- Εκφράζει η εισήγηση το κόμμα του Συνασπισμού ή αποτελεί ατομική
πρωτοβουλία του ευρωβουλευτή;
- Συνιστά πρόβλημα για τον Συνασπισμό το γεγονός ότι στο ψήφισμα
Παπαδημούλη αναπαράγονται προτάσεις και φρασεολογίες κύκλων και ατόμων που
βρίσκονται στην κορυφή της προσπάθειας στρατιωτικοποίησης της Ευρωπαϊκής
Ένωσης, όπως ο Μισέλ Μπαρνιέ;
- Ποιες θέσεις έχει επεξεργαστεί το
Τμήμα Ευρωπαϊκής Πολιτικής του ΣΥΝ, άμεσα υπεύθυνο για τη χάραξη της πολιτικής
έναντι των πολιτικών και θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για το συγκεκριμένο
θέμα;
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθούμε στην περιβόητη «Έκθεση Μπαρνιέ» που
αποτελεί εσχάτως τεράστιο σουξέ στους διαδρόμους των Βρυξελλών, και την οποία
υποστηρίζει στο ψήφισμά του ο ευρωβουλευτής του ΣΥΝ. Ο Μισέλ Μπαρνιέ, Γάλλος συντηρητικός
πολιτικός, υπήρξε Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής της Ε.Ε. προτού γίνει
Υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Ραφαρέν. Κατά την προετοιμασία του
Ευρωσυντάγματος, ο Μπαρνιέ ήταν επικεφαλής της ομάδας εργασίας για την άμυνα. Η Έκθεση Μπαρνιέ προωθεί από το παράθυρο μέτρα που οι λαοί της Γαλλίας και
της Ολλανδίας πέταξαν στους «χώρους υγειονομικής ταφής» της ιστορίας, όπως η
θέση Υπουργού Εξωτερικών της Ε.Ε. και η αυξημένη συνεργασία σε ζητήματα
ασφάλειας και άμυνας. Η αναφορά της Έκθεσης Μπαρνιέ στην ανάγκη καταπολέμησης
της βιολογικής τρομοκρατίας και ίδρυσης προξενικών αρχών της Ε.Ε. καταδεικνύει
και στον πλέον δύσπιστο αναγνώστη ότι πρόθεση της Έκθεσης δεν είναι η προώθηση
αγαθών μέτρων για την προστασία του Ευρωπαίου πολίτη, αλλά η υλοποίηση μιας
ολόκληρης ατζέντας πολιτικο-στρατιωτικής ολοκλήρωσης της Ε.Ε. Καμία έκπληξη δεν
προκαλούν αυτά· έκπληξη προκαλεί η σύμπλευση του ευρωβουλευτή του ΣΥΝ με αυτές
τις πρακτικές, μέσω της στήριξης που ρητά εξέφρασε προς την Έκθεση Μπαρνιέ.
Συνοψίζοντας, η πρόταση απόφασης για την "πολιτική προστασία" που
συνέγραψε ο κ. Παπαδημούλης είναι ουσιαστικά μια προσπάθεια στήριξης πολιτικών
ιδιαίτερα αμφιλεγόμενων - αν όχι τελείως απαράδεκτων - που ως στόχο έχουν την
περαιτέρω ένταση του εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου εκ μέρους της Ε.Ε. Οι
πυρκαγιές στην Ελλάδα που επικαλέστηκαν οι υποστηρικτές της εισήγησης αποτελούν
μια καλή πρόφαση, η οποία όμως αποσαρθρώνεται με μια απλή καταγραφή όσων
προβλέπει το ψήφισμα Παπαδημούλη και η Έκθεση Μπαρνιέ. Η ατζέντα της καταστολής
και της στρατιωτικοποίησης δεν έχει καμία σχέση με την καταπολέμηση των
πυρκαγιών, εκτός και εάν κατά ένα περίεργο τρόπο συνδέονται οι πυρκαγιές στην
Ελλάδα με την ίδρυση Ευρωπαϊκών προξενείων στο Κογκό και την καταπολέμηση της
βιολογικής τρομοκρατίας. Πυροσβεστικά αεροπλάνα και πλήρως επανδρωμένο
Πυροσβεστικό Σώμα χρειαζόμαστε, όχι ημι-στρατιωτικά σώματα άμεσης επέμβασης σαν
αυτά που μαγειρεύονται στους διαδρόμους των Βρυξελλών.
H ριζοσπαστική στάση της αριστεράς σε ζητήματα ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η συνέπεια
λόγων και πράξεων έναντι αυτών των ζητήμάτων και η μη σύμπλευσή της με τις πιο
αντιδραστικές πρακτικές που αναδεικνύονται αυτή την περίοδο από την Ε.Ε. στον
τομέα της ασφάλειας αποτελούν κρίσιμα ζητούμενα. Η πρακτική – και όχι
μόνο ρητορική - εναντίωση στο Ευρωσύνταγμα, στην ένταση της εσωτερικής και
εξωτερικής καταστολής και στα κυρίαρχα στρατιωτικο-βιομηχανικά συμφέροντα
συνιστά αναγκαία συνθήκη ύπαρξης της ριζοσπαστικής αριστεράς. Μπορεί αυτά να
φαντάζουν ψιλά γράμματα για όσους ανακάλυψαν στο Ευρωσύνταγμα και στη Συνθήκη
της Λισσαβόνας την εκπλήρωση του «αριστερού ευρωπαϊσμού» τους. Αυτά τα ψιλά
γράμματα όμως θα καθορίσουν σε τελική ανάλυση την πολιτική πορεία όχι μόνο της
ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αλλά και των αριστερών επικριτών της.
Παραπομπές
[1] http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?type=TA&reference=P6-TA-2008-0304&language=EL&ring=B6-2008-0303
[2]
http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+MOTION+B6-2008-0303+0+DOC+XML+V0//EL
[3] http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cmsUpload/031208ESSIIEL.pdf
[4] http://ec.europa.eu/commission_barroso/president/pdf/rapport_barnier_en.pdf
